اخلاق وحقوق شهروندی

اخلاق و حقوق شهروندی

برای فهم اخلاق و نسبت آن با حقوق شهروندی، نخست باید مفهوم آن را بشناسیم. ناصر کاتوزیان اخلاق را چنین تعریف می کند «اخلاق مجموعه قواعد نیکوکاری و رسیدن به کمال است. به وسیله اخلاق معیاری برای فهم خوب و بد امور به دست می آوریم»

سواحل دریا، حیات خلوت از ما بهتران

ابلاغ آئین‌نامه اجرائی تبصره ماده 63 قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، در خصوص آزادسازی سواحل دریای کاسپین در سال 88 بشارتی بود. بر این امید، که بر اساس آن نوار ساحلی از تصرف نهادهای دولتی و عمومی و اشخاص آزاد خواهد شد و در اختیار مردم قرار می‌گیرد، اما چنین نشد. در این مدت، علاوه بر اینکه هیچگونه اقدام عملی در این زمینه صورت نگرفت، شاهد تعدی و تصرفات غیرقانونی بیشتر سواحل از طرف اشخاص حقیقی و حقوقی بوده و هستیم و چون نیک بنگریم فاجعه تصرفات سواحل آنقدر بزرگ و تکاندهنده است که نمی‌توان به سادگی از کنار آن گذشت.

شهروند کیست؟

شهروند به شهرنشینانی اطلاق میشود که به حقوق و تکالیف شهروندی خود آشنا بوده و به آن عمل مینماید.

شهروند، اخلاق شهروندی

شهر سکونتگاهی است دارای تراکم جمعیتی، و الگوئی از زندگی اجتماعی. شهر مقتضیات ویژه و متنوعی دارد که در آن، معابر عمومی، گردشگاهها، بازار، مراکز بروکراتیک، بیمارستان، محیط­های ورزشی عبادتگاهها......و امثال اینها وجود دارد که نشانگر نمائی از فضای متنوع حیات شهری هستند.

شهرنشین برای زندگی در چنین فضای گوناگونی، ناگزیر به رعایت اصول و قواعدی است که بر هریک از عرصه های متنوع محیط شهری حاکم می باشد. شهرنشینانی که به رعایت این اصول و قواعد پایبند باشند شهروند اطلاق می شود.

اصول و قواعدی که قانونگذار تدوین می نماید، قانون است و حاکمیت متضمن اجرای آن می­باشد، اما اصول و قواعدی که در بایدها و نبایدهای رفتارهای اجتماعی افراد مشاهده می­گردد نشات گرفته از عرف و سنت جامعه میباشد که به آن اخلاق اجتماعی گفته می شود.

حال برای روشن شدن مرز بین اخلاق و قانون می­توان به بایدها و نبایدها و یا توانستن ها و نتوانستنها پرداخت برای نمونه وقتی از کسی سوال می شود «آیا پوست موز را می توان به بیرون از اتومبیل پرت نمود؟» واضح است که این جمله به معنی پرسش از توانائی انجام این عمل نیست. بلکه بحث بر سر اختیار یا مجوز قانونی آن است.

پاسخ قانونی به این پرسش مثبت است زیرا اگر تمام کتاب قانون را ورق بزنیم هیچ ماده یا تبصره ای یافت
نمی­شود که در آن «پرت کردن پوست موز به بیرون از اتومبیل» جرم محسوب شده. اما یک پرسش! آیا هر کاری که قانون منع نکرده، می توان انجام داد؟

اینجاست که بایدها و نبایدهای اخلاق، بدون ورود به حوزه قانون، حکمش را به شهروندان پایبند به عرف و اخلاق دیکته کرده است. که در عرف شهرنشینی این عمل خلاف اخلاق اجتماعی می باشد.

 

برگرفته: از پیش گفتار کتاب «ما و ما، گذری بر حقوق و اخلاق شهروندی» نوشته سعید دهقان

به بهانه 9 اردیبهشت روز شوراهای اسلامی

نگاهی گذرا به 15سال استقرار شورای اسلامی در مدیریت شهری انزلی

اصل یکصدم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

«برای پیشبرد سریع برنامه های اجتماعی، اقتصادی، عمرانی، بهداشتی، فرهنگی، آموزشی و سایر امور رفاهی از طریق همکاری مردم، با توجه به مقتضیات محلی، اداره امور هر روستا، بخش شهر، شهرستان یا استان با نظارت شورائی به نام شورای اسلامی ده، بخش، شهر، شهرستان یا استان صورت می گیرد که اعضاء آن را مردم همان محل انتخاب می کنند».