مدیریت شهری درکلاف سردرگم سعی وخظا!

مدیریت شهری درکلاف سردرگم سعی وخطا!

سعید وحدتی پور

گاهی اوقات اقدامات بدون مطالعه ای صورت می گیرد و بصورت سعی و خطا دائما تکرار  می شوند.جابجایی و انتقال شنبه بازار  از این دست است .   اگر چه این جابجایی بسیار ضروری بوده و انتقال شنبه بازار از مکان سنتی آن یک اجبار است اما  انتقال آن از محل سنتی وبدون مطالعه مشکلاتی را به مشکلات گذشته شهر اضافه کرده است .

                                                                                                                                                                                      

برای حذف  یا جابجایی  ،  یک سیستم عملکردی موجود سالهای گذشته  ، اول باید علت تشکیل آن، قدمت ولزوم موجودیت آن _ حوزه فعالیت_ دایره شمول _حوزه نفوذ و فرهنگ آن مورد بررسی قرار گیرد .

اساسا بازار هفتگی چیست ؟ و کارکرد آن از قدیم در جوامع مختلف چه بوده است ؟ این بازارها محل عرضه چه تولیداتی  بوده  و مقیاس و حوزه عملکردی آن کدام است ؟

بازارهای  هفتگی در تمام دنیا سابقه طولانی دارند قدمت این نوع بازار ها تقریبا به قدمت تشکیل شهرها و شهر نشینی  باز می گردد .با بزرگتر شدن شهرها و نیاز شهروندان به محصولات کشاورزی تازه  و وسیعتر شدن بازار عرضه محصولات کشاورزی  ،  این قسم  بازار های محلی  در شهر ها شکل گرفت

بازارهای هفتگی سنتی از قرن ها پیش ، مرکز مبادلات کالا و خدماتی  بود ه اند که  از جانب روستا به شهر  حمل می شد .( عرضه کالای روستا به شهر )  به همین دلیل در تمامی دنیا این بازار ها  شبکه هایی از بازار های کوچک و محلی و کمی فراتر از دستفروشی و لی محبوب و مورد توجه مردم  هستند .

عامل تشکیل دهنده این سیستم ، محصولات کشاورزی است . خریداران و مصرف کنندگان خانگی از تولیدکنندگان روستائی ، محصولات کشاورزی ، کلیه  سبزیجات تازه و مایحتاج خود را تهیه می کردند . این بازارها با تمامی پویایی و مشکلات زیست محیطی شان مجموعه ای از نقاط  ضعف و قوت بوده و شامل انواع مختلف  تهدید ها و فرصت ها می باشند .

در گذشته که ماشین وجود نداشته  ،  حرکت شهروندان به صورت پیاده صورت می گرفت و این بازارها به صورت محلی  یا محله ای بود ه اند و به این دلیل به آن بازار محلی اتلاق می شده است  . دایره عملکرد  این نوع بازار  در حوزه محله  و شعاع عملکردی آن در حدود 700 تا 1000 متر است که با طی حداکثر فاصله زمانی  10 الی 12 دقیقه به صورت پیاده بتوان از آن استفاده نمود .

همانطور که گفته شد عمده کالاهای آن محصولات کشاورزی بوده که بعدها عرضه ماهی و سپس گوشت و پوشاک به آن افزوده شد .

بنابراین این به طور خلااصه بازارها :

1 – این بارارها فقط در مقیاس  محله عملکرد دارند و خرید  با پای  پیاده و زنبیل وسبد  بدست در آن  صورت می گیرد.

2 – وسایل نقلیه موتوری به این بازار ها راهی نباید داشته باشند و نیازی هم به پارکینگ هم نیست و حد اکثر زمان  لازم برای دسترسی از منزل بصورت پیاده 10 الی 15 می باشد.

3- این بازارها قابلیت عملکرد در مقیاس شهری را معمولا ندارند که در صورت استفاده در مقیاس شهری ،فراهم آوردن دسترسی های سواره  آسان و ایجاد پارکینگ های مناسب از الزامات غیر قابل چشم پوشی است، و غالبا برای بازارهای یک روز در هفته  و غیر دائمی مناسبتی ندارند .

4- با این شرایط با توجه به  حد اکثر شعاع عملکرد یک کیلومترآن 315 هکتار را با جمعیتی بین 15000 تا 20000 نفر را حد اکثر پاسخگو  بوده و تحت  پوشش قرارمیدهند.

علت تشکیل  شنبه بازار  انزلی در مکان سنتی آن( در جوار شنبه بازار روگا) ، بواقع،  وجود همین آبراهه شنبه بازار روگا است ،دو این مکان بار انداز  کالاهای کشاورزی و روستایی بود ه است که از طریق همین آبراهه مجصولات  کشاورزی،  رابه محل عرضه کالا حمل و تخلیه  می کرده است و در کناره آب در معرض فروش قرار می داده است . آبراهه نقش حمل و نقل ارزان و بدون بهره گیری از سوخت و ماشین را داشته و این، یکی از محاسن تشکیل شنبه بازار  در این محل بوده است ، و به دلیل همین استقرار به راحتی با عبور در عرض کناره ساخل  ،  در دل محلات و کوچه و پس کوچه ها ی  کنار آبراهه رفته   و  به هیچ عنوان تداخلی با شریان های اصلی شهر نداشته است و مزاحمتی برای تردد در شریان های اصلی شهر  ایجاد نمی کرده است خصوصا این بخش از شهر که فاقد شوارع شریانی مناسب است.  بنابر این مشخصات  اصلی  شنبه  بازار هفتگی را می توان این گونه برشمرد .

1 – مقیاس عملکردی محله ای  ویا حد اکثر با تمهیدات خاص ، مقیاس منطقه ای

2 – دسترسی فقط پیاده

3 – قرار گیری در قلب محله

4 – تشکیل بازار  می تواند در روزهای مختلف هفته و در محلات مختلف باشد

5 – نزدیکی محل سکونت خریداران به بازار ( حمل  آسان  کالاهای خریداری شده توسط دست) 

6 – پرهیز از اشغال شریان های اصلی بدور از ازدهام

7- عدم ایجاد ترافیک  در شهرو عدم ایجاد کندی حرکت سواره

 

سالمندان می توانستند به راحتی به بازارآمده و خرید کنند و در تعاملات اجتماعی شرکت نمایند

با توجه به نکات فوق جابجایی موقعیت مکانی  شنبه بازار  از محل خیابان میرزا کوچک خان ، اجتناب ناپذیر است زیرا  در گذشته این خیابان به عنوان یک دسترسی شریانی عمل نمی کرده است و نیازی به عملکرد شریانی نیز نداشه است .  اما حالا با احداث پل ولایت 2  ،  با  ورود حجم زیاد ترافیک  به  مرکز شهر  ، استفاده از  "خیابان میرزا کوچک خان "  را  بعنوان یک خیابان شریانی اصلی موازی  با  "خیابان مطهری  " (  "گلستان  ")  لازم  و یک ضرورت حیاتی و انکار ناپذیر  می سازد  .

البته  جابجای موقت مکان شنبه بازار  به محل فعلی ( قند و شکر) به دلایل زیر مشکلات بیشتری را به تردد و ترافیک شهر وارد می نماید .

1 – خیابان نواب خود تنها خیابان  شریانی  اصلی  و طولی  شهر در جهت  شرقی – غربی است  و ایجاد بازار هفتگی  در کنار آن  ، عملکرد ی آن را از مقیاس محله ای خارج  کرده و در مقیاس   منطقه ای و شهری   قرار می دهد  که این  موجب ازدحام زیاد تر و جمعیت بیشتر و تشدید ترافیک  می شود که نیاز به پارکینگ های وسیع   را دارد   و  مجموعه ی این اعمال بدون احداث زیر ساخت های لازم    ، باعث فلج شدن حرکت ترافیکی شهر  در روزهای شنبه شده است .

2- باتوجه  به فراتر رفتن مقیاس  عملکرد از محله به مقیاس منطقه ای شهری ،  ارائه خدمات آن از مقیاس محله ای  فراتر رفته  و به مقیاس منطقه ای ارتقاع می یابد  و از دسترسی پیاده ،   خارج می شود  لزا نیاز به  استفاده از وسیله نقلیه را  اجتناب ناپذیر می سازد و  این خود با  اصل موجودیت بازار هفتگی متناقض است .

3 – شرایط  فعلی موجبات حضور بیکاران و سودجویان شهرهای دور و نزدیک ،  برای دستیابی به فرصت های شغلی  جدید به انزلی سرلزیر کرده ، به طوری که امکانات اندک و  محدود  شهر   که باید در اختیار جوانان و شهروندان  بیکار  همین شهرقرار گیرد  ، در اختیار  افراد غیر بومی   و حتی سودجویان قرار می گیرد .

نتیجه آنکه اقدام جدید شورای محترم شهر در جابجایی  دوباره این بازار مجددا به محل قبلی و یا کمی فاصله از آن یکی دیگر از سعی و خطا های مکرر یدون مطالعه می باشد که متاسفانه هیچ گونه ارزیابی  محیطی در آن صورت نگرفته است و بجز چند اظهار نظر غیر کارشناسی چند دقیقه ای  و فی البداهه برخی از اعضا و علاقه مندان  و در حد یک جلسه چند ساعته و به صرف  قول و عده های هیجانی انتخاباتی نمی توان با موردی چنین حساس بر خورد نمود . بنابراین توصیه می شود این بار قبل از  هر عملی  مطالعه ای بسیار دقیق با عدد و رقم از ظرفیتها ی شوارع و امکانات موجود ارزیابی گردد  و جا نمایی شنبه بازار به محل مناسب آن صورت پذیرد. و تا آن زمان از هر اقدام شتابزده و عجولانه ای بشدت پرهیز شود .

 

 

 

 

نمونه ای از بازار های هفتگی در سایر کشورها

درکشور آلمان

الف  - بازار ماهی هفتگی در هامبورگ

شهر هامبورگ  از انواع بازارهای هفتگی برخوردار است.  تقریبا همه روزه  و در نقاط مختلف شهر  فروشندگان محصولات تازه خود  را به تعداد بیشماری از مردم و بازدید کنندگان که برای خرید  ویا قدم زدن می آیند  ،  ارائه می کنند

خرید از بازار ماهی هامبورگ، شما را سحرخیز  می سازد  . همه روزه  صبح  روزهای یکشنبه ،   جمعیت زیادی جمع می شوند  تا شاهد اتفاقات شاد وناب  در معروف ترین بازار  هامبورگ شوند.  در این بازار از  خرید ماهی  گرفته تا، سبدهای  پر از میوه و یا  سبزیجات و  گیاهان و حتی گوشت  گرم  نیز می توان تهیه کرد ، همه چیز در اینجا وجود دارد.

ب – بازار     Blankenese

این بازار در منطقه مجلل  و اعیان نشین در هامبورگ قرار گرفته است ، مردان پولدار و زنان شیک پوش  غالب   اوقات به اینجا  میایند.  مردم  این مکان را برای ملاقات یکدیگر از آن استفاده می کنند: علاوه بر میوه، سبزیجات، گیاهان گلدانی و گل ، انواع مختلف ماهی و  ماهی سالاد، محصولات پخته و  و مواد  اولیه ی پیش غذا   نیز وجود دارد.

 تاریخ: سه شنبه  ها  ساعت 8:00-2:00، جمعه ها  8:00-6:00 و شنبه ها  8:00-1:00 
محل: Blankeneser Bahnhofsstrasse. Suburban railway station Blankenese ایستگاه راه آهن حومه Blankenese

ج  - بازار  Goldbekmarkt Goldbekmarkt

هفته بازاری که در آن یه سرعت  " احساس  در خانه بودن  " می کنید - در منطقه  ی  زیبای Winterhude  ، همه نوع  تولیدات  کشاورزی و محصولات تازه از سراسر جهان   وجود دارد.
  تاریخ: سه شنبه ها ، پنج شنبه  ها و شنبه ها 8:30-1:00 
محل: Goldbekufer. Underground station Borgweg ایستگاه زیرزمینی از Borgweg

د  -   بازار     Isemarkt Isemarkt

این  بازار در هامبورگ Isemarkt در منطقه شیک  "از اپندورف "  واقع  است. در اینجا بیش از 200 فروشند ه ،  متنوع ترین  محصولات خود را از مواد غذایی با کیفیت بالا و بسیار مرغوب ارائه می کنند .  ابن  بازار  بیش از تقریبا 1 کیلومتر طول  دارد .

Dates: Thursdays & Fridays, 8:30 am - 2.00 pm تاریخ: پنج شنبه و جمعه  ها، 8:30-2:00 
محل: Isestrasse. Underground station Hoheluftbrücke or Eppendorfer Baum ایستگاه زیرزمینی Hoheluftbrücke یا Eppendorfer باوم

  هــ  بازار  اپندورف    (  سازگار با محیط زیست )       Eco weekly market Eppendorf

در اینجا شما می توانید، تغذیه سالم داشته  واز محصولات ارگانیک آگاهی یافته و  حتی  در مورد یک رژیم غذایی سالم  مشاوره دریافت کنید. 
تاریخ: سه شنبه و پنج شنبه ها 11:00-6:30 و شنبه ها 10:00-3:00
 محل: Underground station Kellinghusenstrasse ایستگاه زیرزمینی Kellinghusenstrasse

 

و -  بازار هفتگی در   فرانکفورت

در فرانکفورت نیز بسیاری از بازارهای مختلف در طول  هفته وجود دارند. در  بسیاری از بخش های این  شهرستان   ، در طول هفته ،  بازار هفتگی  شکل  می گیرد و حداقل یک بار در هفته ،  مردم می توانند  میوه و سبزیجات تازه، گوشت، ماهی، پنیر و فراورده های لبنی ، گل و بسیاری از محصولات دیگر را خریداری نمایند