جابجائی شنبه بازاربندرانزلی تهدید یافرصت ؟

جابجائی شنبه بازارانزلی تهدید یا فرصت ؟

محمد کهنسال 

فعال سیاسی و اجتماعی

حدود سی ماه پیش شورای چهارم شهر انزلی اقدام به جابجایی شنبه بازار به محل فعلی یعنی سوله قند و شکر و معابر اطراف نمود و مهمترین علل آن هم نارضایتی مردم و ترافیک عنوان شد. این که نارضایتی مردم بر مبنای کدام نظرسنجی استاندارد صورت پذیرفت بر همه پوشیده است.

در هفته های گذشته نیز شورای پنجم تصمیم گرفت که شنبه بازار را به محل قبلی باز گرداند و گرچه هنوز زمان و چگونگی جابجایی مجدد یا در واقع بازگرداندن به جای سابق مشخص نیست اما جالب است که اکنون هم علل همان نارضایتی مردم و ترافیک است و باز هم بدون ارجاع به یک نظرسنجی استاندارد.

متاسفانه عدم وجود یک برنامه منسجم از طرف شورا و سپس شهردار منتخب (بدیهی است شعار ها و چندین محور مطرح شده در زمان انتخابات را نمی توان با هیچ متر و معیاری به عنوان برنامه پذیرفت) باعث شده که اولویتهای بازگرداندن شنبه بازار در میان سایر برنامه ها برای شهروندان مشخص نباشد و متاسفانه منجر به این تعبیر می گردد که اصولا شورای محترم برنامه ای به معنای واقعی تدوین نموده تا چه رسد به اینکه به این موضوع پی ببریم که آیا اولویت بندی برای اجرای برنامه ها صورت پذیرفته است یا خیر؟

حالیه صرف نظر از اینکه اصولا اگر برنامه ای تدوین شود بازگرداندن شنبه بازار در اولویت قرار می گیرد یا خیر نکاتی در خصوص این جابجایی مطرح می گردد تا شاید باب ورود دیگر شهروندان به موضوعاتی از این دست گردد.

و اما یک سوال:

اصولا تصمیم گیری در خصوص موضوعاتی با این درجه از اهمیت در مسائل یک شهر را می توان با چند جلسه شورا و در بهترین شرایط با شنیدن نظرات مشورتی پراکنده و غیر منسجم تعدادی از شهروندان متخصص و غیر متخصص منطقی دانست؟

حقیقت این است که: خیر.

نیت از این پاسخ زیر سوال بردن جایگاه اعضای شورای پنجم یا چهارم یا بطور کلی شورا نیست و ارتباطی به توانایی یا دانش این منتخبان ارجمند مردم ندارد بلکه ذات تصمیم  در چنین موضوعاتی انجام یک مطالعه جامع را می طلبد که در آن موضوع از همه جوانب اعم از فنی و اقتصادی و ترافیکی و اجتماعی و فرهنگی و تاریخی و زیست محیطی و … بررسی گردد.

مطالعه جامع و همه جانبه واجد شرایطی است که برخی از مهمترین آنها عبارتند از:

بهره گیری از متخصصین علوم مختلف

چنین مطالعاتی را نمی توان توسط یک فرد متخصص به انجام رساند حتی اگر تخصص وی اصلی ترین تخصص باشد به عنوان مثال در خصوص شنبه بازار اگرچه تخصص شهرسازی محور است اما نمی توان بدون بهره گیری از حضور متخصصین تاریخ، علوم اجتماعی، اقتصاد، محیط زیست، ترافیک و … مطالعاتی دقیق و جامع را به انجام رساند.

انسجام تیمی

مطالعات باید بصورت تیمی انجام شود و تیم مورد نظر باید از یک انسجام ساختاری برخوردار باشد. لازم است ضمن مشخص بودن جایگاه هر فرد در ساختار سازمانی، شرح خدمات وی نیز از قبل تعیین شود. در چنین ساختاری راهبر پروژه تعیین و مابقی اعضاء باید با هماهنگی وی اقدام نمایند.

برنامه زمانی مشخص و مدون

چنین مطالعاتی باید برنامه زمانی مدون و دقیقی داشته باشد که در آن ضمن رعایت پیش نیازها و هم نیازها  در شرح خدمات، اصل مهم تناسب شرح با زمان رعایت شود. متاسفانه در کشور ما شوق مدیران به سریعتر اجرایی کردن یک پروژه عرصه را به لحاظ زمانی بر تیم مطالعه تنگ نموده و گاه تعجیل در مطالعه خسارات غیر قابل جبرانی را در زمان اجرا و بهره برداری در پی دارد.

ارزیابی وضع موجود

یکی از نکات مهم در چنین مطالعاتی که منجر به خروجی مناسب می گردد ارزیابی وضع موجود است به این مفهوم که تیم مطالعاتی در یک بازه زمانی مشخص موارد و موضوعات مهمی را مورد توجه و ارزیابی قرار می دهد مثلا در خصوص شنبه بازار اتفاقات جاری در شهر در روز شنبه باید در ساعات مختلف روز و در هفته ها ، ماه ها و فصول  مختلف سال ثبت شود یا تاثیرات حضور گردشگران در فصول گردشگر پذیر سال با سایر فصول مقایسه شود.

نظر سنجی

آگاهی از نظر مردم اعم از فروشنده، مغازه دار، خریدار، ساکنین محل، افراد گذری، رانندگان تاکسی، گردشگران و … می تواند راه گشا باشد. بنابراین انجام چند نظرسنجی استاندارد در بازه های زمانی مشخص و از قبل پیش بینی شده ضروری است.

بدیهی است می توان موارد متعدد دیگری را برشمرد که از حوصله این نوشتار خارج است.

چنین مطالعه ای را نمی توان در چند جلسه یا حتی با برگزاری چند نشست تخصصی با حضور کارشناسان و متخصصین به سرانجام رساند حتی اگر کارشناسان حاضر بهترین افراد در سطح کشور باشند.

اما نکته مهم دیگری که باید مد نظر قرار گیرد بحث هدف گذاری است و اما منظور از هدف گذاری چیست.

مطمئنا در دهه ها پیش که چنین بازارهایی شکل گرفتند نیازها و دلایلی در بوجود آمدن آنها نقش داشت.

عدم دسترسی دائم و سریع به مایحتاج زندگی و از طرف دیگر نبود امکانات مناسب ذخیره سازی برخی اجناس مورد نیاز  موجب گردید که مردم در بازارهای هفتگی نیازهای یک هفته خود را تامین کنند و البته بعضا تولیدات خود را به فروش برسانند.

امروز اما شبکه گسترده حمل و نقل، وجود فروشگاه های متعدد در سطح شهرها و روستاها، ایجاد کارخانجات بسته بندی، فراهم شدن ابزار نگه داری طولانی مدت، تغییر برخی از انواع مایحتاج (مثلا تغییر سوخت از هیزم و ذغال به گاز و…) و موارد مختلف دیگر باعث شده اند که این بازارها دیگر نمی تواند بر دلایل قبلی استوار باشند اما قطعا وجود و تداوم بازار به این مفهوم است که مردم اعم از فروشنده و خریدار و حتی تماشاگران هنوز دلایلی برای اقبال به این بازار دارند که یکی از وظایف تیم مطالعاتی احصاء و تبیین این دلایل است.

در صورتی که سیر تاریخی شنبه بازار به درستی مطالعه شود و از طریق نظر سنجی های دقیق و استاندارد اطلاعات لازم از عموم اقشار مردم اخذ گردد آنگاه می توان ستون های مطالعه را بر بستری محکم بنا نمود.

و اما چرا: “جابجایی شنبه بازار تهدید یا فرصت”؟

گرچه به ظاهر از تهدید تا فرصت فرسنگ ها فاصله است اما از منظری دیگر این دو می توانند دو روی یک سکه باشند.

ناگفته پیداست که هر حرکت مدیریت شهری می تواند تاثیرات مثبت و منفی بر وضعیت شهر داشته باشد و طبعا در خصوص موضوعی این چنین مهم و وسیع حرکت بدون مطالعه یا با مطالعات ضعیف می تواند به اتفاقات و درگیری های اجتماعی در کوتاه مدت و به فجایع بزرگتر اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی در میان مدت منجر شود و طبعا یک مطالعات قوی می تواند ضمن حفظ جایگاه ارزشمند تاریخی شنبه بازار منجر به یک حادثه و اتفاق بزرگ در شهر و استان گردد و به یک برند تبدیل شده و اقتصاد شهر را دستخوش تغییری مثبت کند.

در این راستا علاوه بر مطالعات، هدف گذاری صحیح بسیار با اهمیت است.

هدف از تداوم بازار می تواند انجام باری به هر جهت یک بازار هفتگی صرفا به دلیل داشتن ریشه تاریخی بدون هر گونه برنامه و مدیریت بوده و بازار مکاره ای باشد که از شیر مرغ تا جان آدمی زاد در آن به فروش برسد بدون اینکه تبعات منفی آن بر بازار و اقتصاد شهر مورد توجه قرار گیرد.

همچنین هدف از بازار می تواند کانالیزه کردن بازار به سمت اقلام ، اجناس و مهمتر از آن خدماتی خاص و تمرکز بر تقویت گردشگری محلی و منطقه ای باشد و نه تنها بار منفی بر اقتصاد شهر ایجاد ننماید بلکه درآمدهای جدیدی را به شهر بیافزاید.

حال انتخاب با اعضای محترم شوراست بحث بازگرداندن یا جابجایی را عجولانه اجرایی نمایند و منتظر تبعاتی که هیچکس از چگونگی آن خبر ندارد بنشینند و می توانند این جابجایی را مدتی به تعویق انداخته و با مطالعاتی جامع نبض شنبه بازار را به نفع اقتصاد شهر در دست گرفته و یادگاری ماندگار از خود برجای گذارند.

گیل نگاه: انتشار اخبار و یادداشت های دریافتی به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت انجام رسالت مطبوعاتی و احترام به مخاطبان منتشر می‌شود.