خلاصه مباحث و نکات مهم طرحهای توسعه شهری در ایران وتاریخ طرحهای شهری در انزلی
طرحهای جامع و تفصیلی انزلی قبل از انقلاب اسلامی.
طرحهای جامع و تفصیلی انزلی پس از انقلاب اسلامی .
مراحل رشد شهر بندر انزلی از سال 1335
- اولین طرح شهری : طرح پیشنهادی شهر همدان توسط کارل فریش ؛ 1310 ه.ش.
- اولین قانون شهرسازی : قانون تعریض و توسعه معابر و خیابان ها ؛ 1312
( تخریب دیوارهای شهر و ساخت خیابان های جدی روی خندق های کهن )
- تشکیل شورای اقتصاد ؛ 1316
- تهیه اولین نقشه شهرسازی قرن کنونی و مربوط به شهر تهران توسط مستشاران فرانسوی :1316
- قانون و آیین نامه پیشامدگی در گذرگاه ها و خیابان ها ؛1318
- اصلاح قانون توسعه معابر :1320
- تشکیل بخش شهرسازی و طرح ریزی در سازمان آمریکایی موسوم به اصل چهار ترومن1324 ( اولین بار طرح ریزی شیراز توسط: گیبس ؛ اصفهان توسط :کوکس ،سنندج توسط آلتون )
- تشکیل شورای عالی اقتصاد : 1323
- تاسیس سازمان برنامه : 1327
- تصویب قانون نوسازی و عمران شهری : 1327
- قانون شهرداری ها : 1334
- قانون کمک زمینی برای اجرای برنامه های شهرسازی و اقدامات عمرانی : 1339
- از دهه 40 تهیه طرح های شهری در دستور کار کارگزاران قرار گرفت
- آغاز طرح های شهری با کیفیتی که هم اکنون در کشور متداول است : از برنامه سوم (1341-46 )
- تاسیس وزارت آبادانی و مسکن و دبیرخانه شورای عالی شهرسازی : 1343
- تصویب طرح جامع برای بندرلنگه به عنوان اولین شهر : 1344
- تاسیس مرکز آمار ایران : 1344
-.شروع واقعی تهیه و اجرای طرح های جامع : برنامه چهارم (1347-51 )
- قانون اصلاح پاره ای از مواد و الحاق چند ماده به قانون شهرداری : 1345
- آغاز اقدامات عمده برای تحقق بخشیدن به اهداف برنامه ریزی شهری در ایران : 1345
- قانون نوسازی و عمران شهری : 1347
- تصمیم تهیه طرح های جامع برای شهرهایی که در سرشماری سال 45 بالای 25000 جمعیت داشته اند؛ برنامه پنجم
- تصویب قانون تاسیس شورای عالی شهرسازی و معماری : 1351 ( شروع اقدام اساسی برای تهیه طرح تفصیلی شهرهایی که طرح جامع آنها تصویب شده بود تغییراتی در تیپ 12 )
- تصویب قانون تغییر نام وزارت آبادانی و مسکن به وزارت مسکن و شهرسازی : 1353
- تغییر در مطالعات طرح های جامع در قرارداد تیپ 12 توسط سازمان برنامه : 1363
- از سال 69 : تفویض اختیار تصویب طرح جامع مناطق جنگ زده و شهرهای زیر 20 هزار نفر به شورای شهرسازی استان ، بررسی و تصویب طرحها ی تفصیلی شهر ها به عهده همان استانداری و توسط کمیسیون ماده 5 ، به منظور افزایش سرعت تصویب طرح ها صورت گرفت
- آخرین نگرش در زمینه تحول طرحهای جامع : تهیه طرح جامع شهرستان که از سال 1370 مطرح شده است
- تهیه طرح مطالعات جامع حمل و نقل شهرهای بزرگ کشور با تاسیس شورای عالی هماهنگی ترافیک شهر های کشور و استقرار دبیرخانه آن در وزارت کشور
- قانون تاسیس شورای عالی جهت تعیین نحوه بررسی و تصویب طرح جامع و تفصیلی : 1351
- قانون تغییر نام : 1353 ( علاوه بر طرح جامع و تفصیلی، طرح هادی و جامع سرزمین تعریف و مرجع تصویب تعیین شده )
- قانون برنامه پنج ساله سوم : تهیه طرح ساماندهی فضا و سکونت گاه های روستایی پیش بینی شد
- اساسنامه بنیاد مسکن مصوبه مجلس : تهیه طرح هادی روستایی مقرر و مرجع تصویب تعیین شده است
- در آیین نامه مربوط به استفاده از اراضی و احداث بنا و تاسیسات خارج از محدوده قانونی شهرها :
به طرح های ناحیه ای اشاره و تصویب نامه وزیران ( سال 73 ) مراجع تعریف ، تهیه و تصویب تعیین شده است.
- مصوبه سال 71 شورای عالی اداری : تهیه طرح آمایش توسط سازمان برنامه و تهیه طرح کالبدی ملی توسط وزارت مسکن به ازای طرح جامع مقرر گردیده است
- طی دو تصویب نامه هیئت وزیران در 71 و 74 : به ترتیب تهیه طرح های شهر های جدید و مجموعه های شهری مقرر و مرجع تصویب مشخص شده است
- قانون نوسازی و عمران شهری : 1347
- آیین نامه استفاده از اراضی و احداث بنا و تاسیسات در خارج از محدوده و حریم شهر ها : 1355
- قانون نظارت بر گسترش شهر تهران : 1352
- قانون تملک آپارتمان ها : 1342
- تفکیک اراضی از 1345 به شهرداری محول گردید
-.نسبت جمعیت شهری و تعداد شهرهای کشور از 47.3% و 373 شهر به 57% و 64 شهر در سال 1375 افزایش یافته است . پیش بینی برای سال 1400 ؛ 69.1% و 1932 شهر
-. طی سالهای اخیر نگرش محدود و موضعی به فضاهای فعالیت و سکونت انسانی منتفی گردیده و ملاحظه همزمان شهر و روستا در ارتباطی ناگسستنی جایگزین شده است و دید آمایشی در کنار دید کالبدی رواج یافته است.
نوسازی : تجدید بنا در محله های موجود
بهسازی : بیشتر به جنبه های اجتماعی می پردازد . اصلاح وضع محله ها را بهسازی میگویند.
نوسازی و بهسازی شهرها از سال 1310 ه.ش. شروع و تا سال 1320 ادامه داشت . سال 1320 تا 1345 به علت تلاطم های ناشی از جنگ جهانی دوم نوسازی و بهسازی متوقف میشود از سال 1345 با الحاق چند ماده به قانون شهرداری ها، نوسازی و بهسازی مجددا از سر گرفته میشود.
-. تصویب قانون بلدیه : 1286
- برای اولین بار در ایران در سال 1312 طرح تعریض معابر انجام شد که این اولین طرح و قانون شهر سازی محسوب میشود این قانون در سال 1320 تحت عنوان قانون توسعه معابر اصلاح گردید. در سال 1321 آیین نامه ساختمانی شهر تهران و گذر ها به تصویب رسید
- واحد شهرسازی در اداره امور شهرداری های وزارت کشور تاسیس گردید : 1341
-.قانون شهرداری ها در سال 1334 به تصویب رسید
- تهیه طرح هادی شهری از سال 1334 به صورت طرح های گذربندی در وزارت کشور و توسط کارشناسان آمریکایی و آلمانی آغاز شد
-.تهیه طرح های هادی از سال 1353 با قانون تغییر نام ، جنبه قانونی یافت . طرح هادی یک طرح ده ساله است و مقیاس آن 2000⁄1 میباشد.
- تهیه طرح های هادی توسط دفتر فنی استانداری ، سازمان همیاری شهرداری ها و همکاری مشاور انجام میگیرد.
- سازمان همیاری شهرداری ها در سال 1365 تشکیل شد.
- در سال 1343 وزارت آبادانی و مسکن و شورای عالی شهرسازی تاسیس شد.
- اولین شهری که توسط شورای عالی شهرسازی طرح جامعش تصویب شد شهر بندر لنگه بود که در سال 1343 تصویب شد.
- در سال 1351 قانون تاسیس شورای عالی شهرسازی و معماری به تصویب رسید.
-.قانون تغییر نام وزارت آبادانی و مسکن به وزارت مسکن و شهرسازی در سال 1353 به تصویب رسید.
- طرح جامع : برنامه هایی برای کنترل و هدایت رشد شهرها و الگوهای صحیح استفاده از اراضی شهرها می باشد . طرح جامع رشد جمعیت و گسترش فیزیکی شهر در آینده را پیش بینی می کند.
- طرح تفصیلی : بر اساس ضوابط کلی طرح جامع تکلیف هر ملک یا قطعه زمین از نظر کاربری.، تراکم ، ارتفاع و تفکیک ارضی در شهر ، ناحیه ،و محله روشن میشود. وضعیت دقیق شبکه های عبوری در این طرح مشخص میگردد.
- طرح هادی شهری : جهت گسترشآتی شهر ؛نحوه استفاده از زمین های شهری برای عملکردهای مختلف و ارائه راه حل های کوتاه مدت برای شهرهای بدون طرح جامع را شامل میشود.
- ماده 5 تغییر نام : بررسی و تصویب طرح های تفصیلی در استانداری یا فرمانداری کل توسط کمیسیونی به ریاست استاندار یا فرماندار ، رئیس انجمن شهرستان ، شهردار و نمایندگان وزارت مسکن و نماینده مهندسین مشاور تهیه کننده طرح انجام میگیرد . در ارتباط با شهر تهران بررسی و تصویب طرح تفصیلی بر عهده کمیسیونی متشکل از نمایندگان وزارت مسکن،وزارت کشور ، وزارت نیرو ، سرپرست سازمان محیط زیست ، شهردار تهران یا نماینده تام الاختیار او و رئیس شورای شهر تهران میباشد . محل دبیرخانه کمیسیون در شهرداری و دبیر آن شهردار تهران است.
- طرح ساماندهی شهر تهران در رابطه با تجدید نظر در طرح جامع تهران در سال 1371 تهیه و به تصویب شورای عالی شهرسازی رسید. . این طرح ابتدا به عنوان طرح موقت حفظ و ساماندهی شهر تهران توسط وزارت مسکن در سال 1366 تهیه شد . طرح ساماندهی شهر تهران در سال 1370 به تصویب شورای عالی شهرسازی رسیده و در سال 1370 به تصویب شورای عالی شهرسازی رسیده و در سال 1371 به طرح جامع ساماندهی شهر تهران تغییر نام داد .از این سال با همین نام به اجرا درآمد. در این طرح تهران به 5 حوزه و 22 منطقه تقسیم شده است.
- قانون شهرداری ها در تاریخ 1343 به تصویب رسید.
- اجرای طرح تفصیلی از طرف شهرداری به مهندسین مشاور واگذار میشود.
- طرح های منطقه ای با مقیاس 50000⁄1 و طرح های جامع شهری با مقیاس 10000⁄1 و طرح های تفصیلی با مقیاس 2000⁄1 و طرح های اجرایی با مقیاس 100⁄1
- شهرداری تهران در سال 1359 مناطق 12 گانه شهر تهران را به 20 منطقه افزایش داد.
محتوای نظری طرح جامع:
- ضرورت ها و برنامه های افزایش جمعیت - اولویت های ملی و اقتصادی و زیست محیطی بهره وری سرزمین و محدودیت های توسعه ناشی از آن ها - نقش اصلی شهر در حال و آینده
- هماهنگی های عمرانی بخش عمومی و خصوصی
-. طرح های جامع در دوره های 10 ساله تهیه میشوند
مراحل تصویب طرح های هادی شهری :
1- کمیته فنی استان : شامل معاون عمرانی استاندار ، رئیس دفتر فنی استانداری ،مدیر کل مسکن و شهرسازی استان ، مدیرکل فرهنگ و هنر استان، مدیر کل راه استان و رئیس حفاظت محیط زیست استان
2- بررسی و تصویب در انجمن شهر
3- تایید و ابلاغ استاندار
موفق باشید