اخلاق وحقوق شهروندی

اخلاق و حقوق شهروندی

برای فهم اخلاق و نسبت آن با حقوق شهروندی، نخست باید مفهوم آن را بشناسیم. ناصر کاتوزیان اخلاق را چنین تعریف می کند «اخلاق مجموعه قواعد نیکوکاری و رسیدن به کمال است. به وسیله اخلاق معیاری برای فهم خوب و بد امور به دست می آوریم»

یک جامعه شناس، اخلاق را در دو حوزه خصوصی و عمومی تعریف می کند. "اخلاق در حوزه خصوصی سرشتی شخصی دارد و بیان کننده باورها و سلیقه های فرهنگی، اشخاص، گروهها، سنتها و آئین هاست". اما "اخلاق در حوزه عمومی ماهیتی اجتماعی دارد و متاثر از سلامت و بحران مناسبان اجتماعی است".

پروفسور رامین جهان بگلو اخلاق را به عنوان یک فضیلت تعریف می نماید و برای هر یک از مناسبات اجتماعی آن صفتی قائل است.

اخلاق در خانواده-   "شفقت و مهربانی"

اخلاق در ورزش-     "جوانمردی"

اخلاق در کار-         "وظیفه شناسی"

اخلاق در سیاست-     "دیپلماسی"

اخلاق در جامعه مدنی- "مدنیت یا اخلاق مدنی"

در اینجا بحث، بحث مدنیت است و اخلاق مدنی. منشی که به حقوق شهروندی دیگران لطمه وارد نیاورد و موجبات رفاه و رضایتمندی عمومی را فراهم نماید. که به نمونه هائی از انبوه این نوع رفتارها ذیلاً اشاره می شود.

1-قوانین رانندگی برای جلوگیری از تخلفات، بسیاری از موارد را پیش بینی نموده است. امّا در مورد میزان سرعت در روز بارانی که خیابان پر از آب است حکمی نداد. این سکوت به آن معنا نیست که ما با همان سرعت مجاز روز معمولی در این خیابان حرکت کنیم و آبهای آلوده زیر لاستیک را به عابران بپاشیم. نارضایتی یا احتمالاً خصومت عابران را بر علیه خود برانگیزیم.

2-قانون درباره آلودگیهای صوتی یک حاکم کلی داده است. بوق برای هشدار دادن بر روی خودرو نصب شده است. نه برای سلام و احوالپرسی، نه برای خداحافظی در یک میهمانی شبانه، نه برای ناسزا گفتن، نه برای وقتی که در سه چهار راه چراغ سبز می شود و خودروهای جلوئی به کندی حرکت می کنند، که همه این موارد و نظایر آن تمرکز و آرامش دیگر شهروندان را برهم زده و حتی به سلامتی آنان لطمه میزند .

همچنین است شادی و نشاط و پخش موزیک با صدای بلند در ساعات استراحت همسایه ها، و ساخت و ساز و تعمیرات سر و صدا دار در زمان استراحت شهروندان و همینطور خداحافظی های پر سر و صدا در داخل راه پله آپارتمان ها در میهمانی های شبانه.

3-تاکسی یک وسیله حمل و نقل عمومی است. تاکسی سوار می شویم و در مقصد پس از پیاده شدن دست به جیب می کنیم تا کرایه بدهیم و تازه یک اسکناس درشت، که طبعاً راننده باید باقی را محاسبه و بازپس بدهد، راننده پول خرد ندارد و با اوقات تلخی و چانه زدن و وساطت مسافران موضوع حل می شود. چه خوبست هنگام سوار شدن به تاکسی کرایه خود را آماده نموده، در پشت ترافیک یا در حین حرکت به راننده پرداخت کنیم و وقت و موقعیت مسافران و راننده را در نظر داشته باشیم.

4-نیمکت یا صندلی هائی که در پارکها و ایستگاههای وسائل نقلیه عمومی نصب گردید، جزئی از مبلمان شهری محسوب می شود. هنگام استفاده از این وسایل آدامس جویده شده را به کف نیکمت می چسبانیم و یا حیوان خانگی را روی نیمکت قرار می دهیم و فضولات حیوان را پاک نکرده محل را ترک می کنیم. این خلاف اخلاق مدنی بوده و استفاده فرد بعدی از این مکان با آلودگی های بهداشتی روبرو می شود. شما در چنین وضعیتی قرار بگیرید چه حالی خواهید داشت؟

رعایت نوبت در اماکنی که برای انجام امور مراجعه می نمایند و با رعایت حق تقدم در رانندگی، ریختن زباله در سطل زباله، عبور از محل خط عابر پیاده و..... رعایت بسیاری از این گونه رفتارها دسترسی به جامعه مدنی را تسهیل می نماید. "انجام تکالیف شهروندی حرمت به حقوق شهروندیدیگران است ".