شهرداری که نامش ماندگارشد
شهرداری که ماندگار شد
بایک نگاه اجمالی به فهرست شهرداران بندرانزلی مشخص میشود که از اولین شهردار بندرانزلی (غلامعلی امین طهماسبی سال 1284 )تا کنون طی114 سال گذشته ، تعداد 62 شهردار به خود دیده است. یعنی این شهر سوق الجیشی بسیار مهم بندری و گردشگری به طور متوسط هر یک سال و نه ماه یک شهردار داشته است و در بسیاری از ایام عمر تصدی گری شهردارران حتی کمتر از 6 ماه بوده است. واین خاص انزلی نبوده بلکه درکل کشورپس ازجنگ جهانی دوم ومدتی پس ازان هم جریان داشته است که ناشی ازبحران جنگ وحواشی پس ازان بود .
با توجه به اوضاع بحرانی کشور در دراین سالها خصوصا از شهریور 1320 تا 1327 دولت درایران 13 نخست وزیر و کابینه متفاوت درطی فقط 7سال درمصدرامور مملکت تجربه کرده است .البته که واکاوی علت آن در این مقوله میسر نبوده و فرصتی دیگر می خواهد.بنابراین بندرانزلی هم ازاین رویه مستثای نبود.
در این دوره یکی از طولانی ترین زمان سکانداری شهرداری بندرانزلی . شهرداری به نام دکتر محمدعلی روشن است . که در حدود هفت سال (از اسفند 1306 تا زمستان 1313)برمصند شهرداری انزلی تکیه زده که زمامدازی وی مقارن باتحولات زیادی شد .که احداث میدان اصلی شهر، خیابان های اصلی، ساختمان شهرداری، برنامه ریزی برای دو پل متحرک انزلی و غازیان ... درزمان پهلوی اول ازان جمله است .که البته برخی ازانان درقالب پروژه های ملی بود .واین نشان میدهد که هرگاه انتخاب افراد ومدیران شایسته و ثبات در مدیریت شان درکاربوده چه نقش ارزنده ای در استمرار برنامه های توسعه عمران شهری ایفانموده است .دریافت
تاریخ نشان می دهد زمان پهلوی اول مدیریت شهری ثبات بیشتری داشت و روند توسعه شهری نیز به تبع ان سرعت قابل ملاحظه ای به خود گرفته بود با شروع جنگ جهانی دوم و درگیری ناخواسته ایران درجنگ ، توسعه شهر انزلی باورود قوای بیگانه به شهر متوقف شد. روند رشد آن تا سال 1350 از سرعت کمتری نسبت به گذشته برخوردار بود.
پس از تغییر نام وزارت آبادانی و مسکن به وزارت مسکن و شهرسازی، و تاسیس شورای عالی شهرسازی و معماری ایران، توجه به تهیه برنامه های شهرسازی یک باردیگر روند روبه رشد خودرااغازکرد . ابتدا 5 شهر ازجمله پایتخت وسه شهر مرکزاستان و سپس در گام دوم 5 شهر سوق الجیشی و مهم کاندیدای تهیه طرح جامع شهری شدند. که بندرانزلی (بندرپهلوی) یکی از این شهرها بود.
در طول دوسال و نیم (1/1/50 تا1/7/53)که فرهنگ ابراهیم پزشکی مدیریت شهرداری شهررادردست گرفت. اما چون ، مطالعه وتهیه طرح جامع شهری انزلی کلید خورده بود . واز آنجا که در پیاده کردن اهداف اصلی طرح جامع و همچنین تهیه طرح تفصیلی در پیشبرد اهداف توسعه پایدار، ضرورت داشت که ازوجود مدیریتی منسجم با نگرش برنامه محوراستفاده شود که روند نوگرایانه طرح های کالبدی که درشورای عالی شهرسازی ومعماری تدوین میشد اشنائی داشته باشد . لذا انجمن شهر وقت بندرانزلی به جستجوی نیروی کارآزموده ای دروزارت کشوربودند ،که سلسله مراتب رشد مدیریتی وکسب تجربه در روابط و ضوابط شهری را در وزارت کشور آموخته باشد.
که سرانجام به تشخیص انجمن شهر وقت محمدنقی بحرپیما که در آن زمان فرماندار شهرستان سراوان استان سیستان و بلوچستان بود، بعنوان کاندیدای مدیریت شهرداری بندرانزلی مورد توجه قرارگرفت .بومی بودن ایشان فاکتور مهم دیگری بود که مورد توجه قرارگرفت ،پس از تلاش پی گیرانه و رایزنیها ی فراوان جهت جلب موافقت وزارت کشور و استانداری سیستان و بلوچستان، محمدنقی بحرپیما برای تصدی سمت شهردار بندرانزلی به زادگاهش فراخوانده شد،که با این انتخاب اساس سنگ بنای توسعه پایدار شهر خود انزلی تکمیل شد وشهردردستان باکفایت محمد نقی بحرپیما قرارگرفت واین پایه گذاری برگ نوینی درجهت حرکت بسوی توسعه پایدار انزلی شد .
برای شناخت درست کارهای ایشان بهتراست به پایه و بستر اهداف کارهای دوره خدمتشان درانزلی دقت لازم داشته باشیم.
الف) توجه به برنامه های شهری: مانند همکاری بی دریغ در تهیه اولین طرح تفصیلی انزلی که ابلاغ آن 6ماه پس ازرفتن ایشان ازشهرداری بندرانزلی درتابستان 57 صورت گرفت .
ب) همچنین در جهت نیل به توسعه پایدار .توجه به مشکلات بهداشتی شهرراسرلوحه کارخودقرارداد: مانند نصب 4 دستگاه زباله سوز در انزلی و غازیان، سازماندهی جمع آوری وحمل زباله، تاسیس اگوی شهری انزلی و غازیان، احداث اولین کشتارگاه صنعتی و بهداشتی استان در بندرانزلی با حضور دائمی دام پزشک، احداث منبع آب هوائی و نصب شیر فشاری در محلات برای استفاده از آب شرب بهداشتی برای مردم.
ج) توجه به رشد و توسعه مسایل فرهنگی ازاهداف دیگروی بود،
آموزشی و حرفه ای که اساس سلامت روانی شهر وپیشرفت ان راتضمین می کند وموجب ایجاداشتغال بیشترخواهدشدورفاه واسایش واسودگی خاطرهمگان رافراهم میسازد . ازجمله ان احداث آموزشگاه فنی حرفه ای، احداث کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، اعطای زمین و همکاری وتلاش برای ساخت هنرستان صنعتی، جهت آموزش نیروی تکنسین کار آزموده میباشد ، همینطوری ساخت نوان خانه جهت نگهداری مستمندان وبینوایان شهر.
د- تمرکزوی بر مهمترین ویژگی بندرانزلی، بمنظوربهره برداری ازتوان بالقوه اکولوژی تالاب ودریا در باب جذب توریست و گردشگری بود . ساخت پل جزیره قلم گوده (شهید بهشتی)، احداث خیابان پاسداران (ولیعصر) به طول 6 کیلومتر در امتداد ساحل دریارامیتوان دراین راستا نامبرد .
هـ- طبیعتاتوجه به حفظ و حراست از محیط زیست بخاطر داشتن شهری با توسعه پایدار که لطمه به محیط زیست اطراف وارد نکند. ازدیگراهداف وی بود.نمونه ان لایروبی شنبه بازارروگا و لایروبی مداوم دهنه کانال دراتصال دریاوتالاب است
و )تحقق یک هدف مهم دیگردردوره مدیریت شهری ایشان ، توجه به تمرکززدائی بود که در این مورد دردوره ایشان شهرداری های مناطق انزلی و غازیان مستقل گردیدند.
ز- جهت روانسازی ترافیکی ، تکمیل شریان های اصلی یکی دیگرازنیازهای شهربود.احداث امتداد خیابان گلستان و برخی خیابان های دیگر و جدول کشی و پیاده روسازی از اهداف زیربنائی شهر بودکه توسط ایشان اجراشد.
ح- شاید مهمترین دستاوردهای محمدنقی بحرپیما شهردار انزلی، عقد قرارداد مهم خواهرخواندگی شهر بندرانزلی با شهر گابورک فرانسه در سواحل نرماندی است. بندر زیبائی که بسیار شبیه انزلی میباشد و این قراردادخواهرخواندگی که در واقع یک نوع قرارداد فرهنگی وگردشگری محسوب می شد، توسعه روابط میان بندرانزلی وگابورک وتسهیلات گردشگری را مابین دو شهر بندری فراهم میکرد.
سخنرانی محمدنقی بحر پیما در مراسم رسمی خواهرخواندگی در محل گراند هتل شهرگابورک بزبان فرانسه که با حضور نماینده سازمان ملل انجام شده برای محافل فرهنگی ودیپلماتیک غافل گیرکننده بوده وموجب مباهات شهروندان ایران وانزلی گردید.
بحرپیما در مدت 39 ماه (از دیماه 1353 تا اسفند 1356) حضور خود در سمت شهردار بندرانزلی، چنان روندی را در توسعه شهری پی گرفت،که تا آن زمان فقط میتوان با عملکرد دکتر محمدعلی روشن (چهاردهمین شهردار بندرانزلی) مقایسه نمود، ولی بانگاهی به دوره طول چهل ساله اخیر.درخوشبینانه ترین حالت کمترکسی یافت میشودکه طی یک مدت کوتاه اقدامات مشابهی که منجربه توسعه پایدارشهری انزلی هم بشود.درفهرست خدمات خودجای دهد .
بحرپیما منافع شخصی خود را با عشق به شهر و شهروندان گره زده بود، و با خلق و خوی انساندوستانه و منش فروتنانه خود از انبوه سرمایه های اجتماعی که بدست آورده، در جهت رفاه شهروندان و توسعه شهر هزینه می کرد. که در طول این چهل سال بندرانزلی چنین مدیریتی را به خود ندیده است.
با امید به اینکه در سال های آتی بتوانیم، با مدیریتی منسجم در راس مدیریت شهری مان، همگام با برنامه های توسعه شهری و مدون، مانند طرح جامع و تفصیلی شهر و با تلاش در تهیه و اجرای طرحهای عمرانی منطبق با اهداف اصلی و تعیین شده توسعه شهر از رکود به شدت زیانبار سال های اخیر خارج شده و در جهت نیل به اهداف ملموس وواقعی توسعه گام برداریم. در این مسیر ضروری است، از تصمیمات خلق الساعه و بدون مطالعه فنی و محیطی دست برداریم که حاصلی جز نابودی محیط زیست شهری نخواهد داشت و صدمات جبران ناپذیری بر سیما و کالبد شهری خواهد زد، که مانعی برای توسعه پایدار است و استفاده بهینه مردم و شهروندان را از شهر ناممکن می نماید.
باید از دست اندازی به حریم های دریا و تالاب با قدرت جلوگیری شود که بر هم خورد گی وضعیت اکولوژیکی تالاب ودریا و نابودی امتیازات طبیعی و ویژگی های آن به طورمقطعی وبرای نفع کوتاه مدت عده ای قلیل نابودی صنعت توریسم که تنهاپایه اقتصادشهرانزلی است درپی خواهدداشت . و مهمتر اینکه معیشت مردم در خطر افتدباید منتظرفقربیشتروبحران های اجتماعی اتی درچشم اندازافق اینده شهرانزلی بود. به امید برخورداری از مدیریت دواندیش وتوانمند.
سعید وحدتی پور
با سلام و تشکر و قدردانی از نشر مطلب فوق نکاتی را لازم به ذکر ذیلا تقدیم می دارم.
اقذامات ارزنده محمد نقی بحر پیما زمانی آشکار تر می شود که روند کیفی روبه رشد برنامه مدارانه شهر را ، در بستر اولین برنامه های شهری ببینیم ، یعنی جایی که ؛ طرح جامع تفصیلی اولین بار و به آرامی، شکل می گرفت . طبیعتا که اولین گامهای قانون مند سازی و ورود به اجرای ضوابط شهری و حرکت در باب تحقق اهداف طرح بسیار مشکل بود . زمانی که؛ گامهای اول برداشته شد و به قولی برنامه به زمین نشست، کم کم می توانست ، روی روال قرار بگیرد و روند حاکمیت قانون و ضوابط شهرسازی خود را اعمال و تثبیت نماید. .
امروزه، عیلیرغم اینکه نزدیک به نیم قرن از تدوین اولین برنامه های شهری در بندر انزلی می گذرد و تهیه وا صلاح و تدوین و تدقیق طرحهای جامع تری، صورت گرفته ، که سعی در استفاده از تجارب گذشته داشته است تا خطا های گذشته تکرار نشود ، متاسفانه شاهدیم که در اجرای این طرح ها به دلیل تقدم منافع مالی و سودجویانه افراد بر همه اصول ، و منافع کوتاه مدت ، همه دستاورد های آتی و توسعه مدارانه شهر مقدم بوده و در باب تحقق اهداف طرح ها آن را با مخاطرات جدی روبرو کرده است .
متاسفانه شهرداری بندر انزلی در حالیکه هزینه گزافی را که ازجیب شهروندان انزلی ، صرف تهیه طرح جامع و تفصیلی نموده است که این طرحها می توانند با کنترل توزیع بار جمعیتی و با استفاده از پهنه بندی و همچنین تفکیک حوزه بند های مسکونی و کنترل تراکم جمعیتی و اسکان آنها، سعی در استفاده بهینه و کیفی شهر وندان از فضا های شهری نمایند . و همچنین تدارک پهنه های دیگر مانند انواع پهنه های خدماتی – فضای سبز و گردشگری – بهداشتی و درمانی – ورزشی و تفریحی – تجاری و .......... را با توجه به سرانه ها محلی و منطقه ای محاسبه و در طرحها لحاظ نموده، تخصیص دهد . مثال ساده اینکه در بیمارستانی برای تعداد معینی بیمار با توجه به شرایط و یا نوع درمان به اتاقهای یک تخته و دو تخته و 10 تخته و یا به جهت نوع درمان به عمومی و جراحی و زایمان تفکیک شوند . حال تصور کنید که اتاق یک تخته را به چندین نفر بدهند و یا مرد مریض دست شکسته ای را در بخش زایمان بستری کنند.
متاسفانه توزیع تراکم جمعیتی در شهر مطابق طرح جامع صورت نمی گیرد و تراکم های جمعیتی و ساختمانی مداوم بصورت غیر مجاز و بر خلاف حوزه بندی و خارج ازتراکم بندی، دستخوش تغییرات شده است مثلا در حوزه مسکونی تراکم تک خانواری و تراکم ویژه کم ، پروانه دو و چند خانواری صادر می گردد. در حالیکه در طرح جامع و در جای جای آن تاکید دارد تغییر بیش از 10 درصد در توزیع بار جمعیتی و تراکم جمعیتی و تراکم ساختمانی ، مغایرت اساسی با طرح جامع ،تلقی شده و خلاف اصول شهر سازی است.
مصداق قضیه آن است که دیگ کوچکی را برداشته برای 4 نفر آبگوشت بار بگذارید و یکمرتبه 20 نفر از راه رسیده و دور سفره بنشینند. یعنی سرانه های توزیعی دیگر کفایت تراکم جمعیتی حاضر در منطقه را نخواهند کرد از شریانها و شوارع گرفته تا پارک محله ای و منطقه ای و دیگر سرانه های مورد نیاز.همگی فاقد کیفیت خواهند شد
لذا روشن می شود ، که تراکم فروشی و برهم زدن حوزه های مسکونی و جابجایی اسکان جمعیتی از یک حوزه به حوزه دیگر ، چه لطمات سنگینی به شهر وارد می سازد و بسرعت در نزول همه کیفیتهای زیستی و سکونتی تاثیر خواهد داشت ، که در نهایت جبران نا پذیر خواهد بود و هیچ توجیهی نیز نخواهد داشت و حتی ، ارایه کارنامه موفق فقط جهت پرداخت حقوق و دستمزد کارکنان شهرداری که خود با هزینه شهروندان برای توسعه و عمران شهر انتخاب و گمارده شده اند نمی تواند دلیل مناسبی برای خروج از برنامه وطرحها یی که پر هزینه تهیه شده اند باشد و موجب وارد شدن آسیب های جبران ناپذیر به شهرشود.