ضوابط و مقررات ارتقاء کیفی سیما و منظر شهری
ضوابط و مقررات ارتقاء کیفی سیما و منظر شهری مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری25 آذز 1387
ضوابط و مقررات ارتقاء کیفی سیما و منظر شهری (پاکسازی و بهسازی نماها و جدارهها، مناسبسازی معابر پیاده راهی و پیادهروها، ساماندهی به منظر شهری) در سال 1387 به استانداری های ابلاغ شد تا با تشکیل کمیته های زیبا سازی در سطح استانی و شهری به ساماندهی منطر شهری بپردازند . بخشی از این مقررات حول و حوش تابلو های تبلیغاتی تصویب شده وضوابط و شرایط نصب تابلوهای تبلیغاتی منطبق با مبحث بیستم مقررات ملی ساختمان و تایید کمیته های زیباسازی و فنی اشاره دارد .
شهرداری انزلی به عنوان متولی اجرای ضوابط و مقررات شهری مصوب شورای عالی شهرسازی و معماری با تاخیری 7 ساله به مسئله ساماندهی تابلوهای تبلیغاتی ورود می نماید .
بویژه آن که در میدان مرکزی شهر ، برخی تصمیمات به دلیل وجود ساختمان های تاریخی و ثبت شده باید با هماهنگی با اداره کل میراث فرهنگی اتخاذ گردد .
متن مصوبه : استاندار محترم کلیه استانها
اعضا محترم شورای عالی شهرسازی و معماری ایران
شورای عالی شهرسازی و معماری ایران در جلسه مورخ 25/9/1387 خود، ضمن تأیید کلیات طرحهای پیشنهادی « ضوابط و مقررات پاکسازی و بهسازی نماها و جدارههای شهری»، « مناسبسازی پیاده راهها در معابر شهری» و « ضوابط و مقررات ساماندهی به منظر شهری» (پیشنهادی وزارت مسکن و شهرسازی) مقرر نمود که موضوع با رویکردهای موردنظر شورا در کمیتهای متشکل از نمایندگان وزارت
مسکن و شهرسازی ـ وزارت کشورـ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری و با دعوت از صاحبنظران این موضوع، مورد بررسی قرار گرفته و نتیجه مصوبه شورای عالی تلقی میگردد.
لذا با توجه به تشکیل جلسات کمیته موردنظر و اتخاذ تصمیم نهایی نمایندگان موردنظر شورا، متن مصوبه نهایی به شرح زیر جهت استحضار و صدور دستور انعکاس به مراجع ذیربط جهت اقدام ابلاغ میشود:
1ـ کلیات
در راستای وظایف محوله براساس ماده 30 قانون برنامه چهارم توسعه، تکمیل مصوبه مورخ 28/8/1369، شورای عالی شهرسازی و معماری ایران تحت عنوان ضوابط و مقررات نمای شهری و به منظور ارتقاء کیفی بصری و ادراکی سیما و منظر شهری، شورای عالی شهرسازی و معماری ایران در جلسه مورخ 25/9/1387 ضوابط و مقررات ارتقاء کیفی سیما و منظر شهری را به شرح زیر تصویب نمود:
1ـ1ـ دامنه کاربرداین مصوبه از تاریخ ابلاغ برای کلیه معماران، طراحان شهری، دستگاه های تهیه و تصویب و نظارت بر اجرای طرح های توسعه شهری و شهرداری ها و دیگر مراجع صدور پایان کار ساختمانی و سازمان های نظام مهندسی و سایر نهادهای ذیربط لازم الاجرا خواهدبود.
1ـ2ـ حوزه شمول توسعه های شهری آتی، شهرهای جدید و شهرکهای مسکونی جدیدالاحداث از زمان ابلاغ، مشمـول این مصـوبه خواهندبود. برای بافت های موجود نیز به ترتیب اولویت طرح های موضعی ساماندهی منظر شهری تهیه می شود. این طرحها مطابق برنامه تنظیمی و حداکثر ظرف مدت 5 سال از تاریخ ابلاغ این مصوبه تهیه خواهندشد.
1ـ3ـ هدف هدف از اجرای این مصوبه:
الف ـ تلاش در جهت استفاده بهینه از منابع و تأمین سلامت و رفاه ساکنین.
ب ـ ساماندهی به سیما و منظر شهری در شهرها، روستاها و سایر مجتمع های زیستی در کشور و تلاش در جهت ایجاد شرایط مناسب زندگی در آنها،
ج ـ احیای فرهنگ معماری و شهرسازی غنی گذشته کشور،
د ـ جلوگیری از بروز ناهماهنگی های بصری و کارکردی در فضاها و فعالیت های شهری.
هـ ـ افزایش تعاملات اجتماعی و کوشش در جهت تنظیم جریان حیات مدنی.
2ـ تعاریف
2ـ1ـ منظر شهری: در این مصوبه منظور از منظر شهری کلیه عناصر طبیعی و مصنوع (ساختمانها و الحاقات آنها، مبلمان شهری، پوشش گیاهی و….) قابل مشاهده از عرصه های عمومی شهر شامل خیابانها، میادین، گره ها و پهنه های عمومی است.
2ـ2ـ نما: منظور از نما در این مصوبه، نمای شهری و در انطباق با تعریف ارائه شده در بند 1 مصوبه 28/8/1369 شورای عالی شهرسازی و معماری ایران (کلیه سطوح نمایان ساختمانهای واقع در محدوده و حریم شهرها و شهرکها که از داخل معابر قابل مشاهده است اعم از نمای اصلی یا نماهای جانبی) می باشد.
2ـ3ـ جداره: منظور از جداره، سطوح مربوط به دیوارهای محوطه هایی است که هیچ ساختمانی به صورت بلافصل به آن ملحق نیست نظیر دیوار باغات و نظایر آن.
2ـ4ـ پیاده راه: منظور از پیاده راه، خیابان ها و گذرهایی است که منحصراً برای عبور پیاده مورد استفاده قرار می گیرد.
2ـ 5 ـ کمیته های ارتقاء کیفی سیما و منظر شهری: این کمیته نهادی پیشنهادی است که به منظور ایجاد هماهنگی میان کلیه سازمانها، نهادها، دستگاهها، شرکت ها و مؤسسات ذیربط در امر ارتقاء کیفی سیما و منظر، در شهرها تشکیل می گردد. نهادهای مذکور در این مصوبه از این پس به اختصار « کمیته» نامیده می شود.
3ـ ضوابط کلی
3ـ1ـ ضوابط مربوط به سیما و منظر
3ـ1ـ1ـ طرح و اجرای بناهای واقع در مناطق تاریخی شهر باید دارای مقیاس انسانی بوده و دانه بندی و ریخت شناسی مشابه بافت تاریخی شهر داشته باشد. در طراحی معماری بناهای کلان مقیاس، تقسیم بنا به احجام متناسب با دانه بندی بخش تاریخی شهر الزامی است.
3ـ1ـ2ـ در احداث ابنیه، انتخاب مصالح نماهای ساختمانی باید به گونه ای باشد که علاوه بر رعایت ضوابط و مقررات طرحهای جامع و تفصیلی و سایر مصوبات شورای عالی شهرسازی و معماری ایران، موجب آلودگی محیط زیست نشود و قابل بازیافت و پاکسازی باشد. به شهرداری ها امکان داده می شود تا طی برنامه ای 5 ساله نسبت به بهسازی مصالح نمای ساختمانهای موجود در شهرها اقدام نمایند.
3ـ1ـ3ـ در پاکسازی مصالح ساختمانی، رنگ و بافت و مصالح نما در بخش های تاریخی شهر همخوانی داشته و ترجیحاً از مصالح بوم آورد (محلی) انتخاب شوند.
3ـ1ـ4ـ کلیه تابلوهای مربوط به فعالیتهای شهری اعم از تجاری، درمانی، خدماتی، اداری و…. در سطح شهرها باید در انطباق با مبحث بیستم مقررات ملی ساختمان، به صورت هماهنگ برای صنوف مختلف تهیه شود. ابعاد، فرم، طرح و محل نصب تابلوها باید توسط « کمیته» تعیین و مالکین و بهره برداران ملزم به رعایت این مقررات می باشند.
3ـ1ـ 5 ـ تعدد تابلوهای معرف کاربری در یک منظر شهری مجاز نمی باشد؛ و هر تصرف تنها مجاز به استفاده از یک تابلو در نما یا جداره هر یک از معابر شهری که تصرف مذکور در حاشیه آن قرار دارد، است.
3ـ1ـ6 ـ به منظور ساماندهی و ایجاد هماهنگی میان تابلوهای تبلیغاتی در مقیاس شهری، به شهرداری ها اختیار داده می شود تا نسبت به تهیه ضوابط و مقررات مربوط به محل و نحوه استقرار تابلوهای شهری (بیلبوردها) نقاشی ها، جداره ها، استفاده از نمایشگرهای بزرگ شهری، تابلوهای تبلیغاتی، تابلوهای راهنمای شهری (نام خیابانها و میادین و….) اقدام نماید و به تصویب « کمیته» برساند. رعایت تصمیمات « کمیته» در این زمینه برای دستگاهها، سازمانها، نهادها و مؤسسات دولتی و عمومی در اولویت قرار دارد.
3ـ1ـ7ـ پیش آمدگی بدنه ساختمانها (نظیر بالکن، تراس و…) در فضاهای شهری ممنوع بوده و احداث فضاهای نیمه باز با عقب نشینی دیوارهای خارجی از حد زمین تأمین خواهدشد. این فضاهای نیمه باز جهت تقویت چشم اندازهای مناسب شهری، کاهش اثر تابش شدید خورشید، نگهداری گل و گیاه و موارد مشابه بوده و بهره برداری از این فضاها به عنوان انباری (محل نگهداری مواد غذایی، سوخت و…) و خشک نمودن البسه ممنوع است.
3ـ1ـ 8 ـ طراحان موظفند در طراحی ابنیه، فضای مورد نیاز جهت انباری و محل خشک نمودن البسه را در درون ابنیه پیش بینی نمایند. مساحت این فضاها تا سقف 10% (ده درصد) کل مساحت زیربنا جزء مساحت مفید محاسبه نمی شود.
3ـ1ـ 9ـ تمامی پیش آمدگی های موجود بدنه ساختمان ها از حد زمین در هنگام تخریب و نوسازی ابنیه از نما یا جداره ساختمان حذف می شوند.
3ـ1ـ10ـ از تاریخ ابلاغ این مصوبه تا سقف 15% مساحت زیربنای هر یک از واحدهای مسکونی به فضاهای نیمه باز و پیش فضای ورودی اختصاص خواهدداشت این بخش جزء زیربنا محسوب نمی شود و مسدود نمودن و الحاق نمودن آنها به فضاهای محدود ساختمانها به هر نحو ممنوع می باشد.
3ـ1ـ11ـ طراحان و مجریان موظفند معماری بناهای واقع در تقاطع معابر را به گونه ای طراحی و اجرا نمایند که به ارتقاء کیفیت بصری و فضایی تقاطع ها منجر شود.
3ـ1ـ12ـ با توجه به اهمیت معماری نبش، کنج، دروازه ها، طرح و نمای ساختمانهای واقع در این نقاط باید به تأیید « کمیته» برسد.
3ـ1ـ13ـ در شهرهایی که پوشش نهایی غالب آنها از انواع پوششهای شیبدار می باشد « کمیته» رنگ ها، جنس و حدود شیب مجاز آن را به گونه ای معین می نماید که هماهنگی در سیما و منظر شهری فراهم آید.
3ـ1ـ14ـ استفاده از پوشش های شیبدار، در شهرهایی که استفاده از آن در سنت معماری محل نباشد، ممنوع خواهدبود.
3ـ1ـ 15ـ استفاده از فرمهای نامتعارف (نظیر کشتی، میوه ها و…) در طراحی و احداث بناها، به تشخیص کمیته ممنوع می باشد رعایت این مصوبه برای دستگاهها، نهادها و سازمانهای دولتی در اولویت قرار دارد.
3ـ1ـ16ـ استفاده از نماهای پرده ای (نماهای آلومینیمی، شیشه ای، کامپوزیت، شیشه های جیوه ای و…) در جداره های بیرونی و قابل مشاهده از عرصه های عمومی، ضمن رعایت مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان، برای کلیه بناهای دولتی و عمومی ممنوع بوده و استفاده از این مصالح صرفاً درون بناها مجاز است. به مالکین ابنیه موجود فرصت داده می شود تا ظرف مدت 3 سال، با اولویت بناهای دولتی و عمومی به اصلاح نمای این ابنیه با مصالح جایگزینی که توسط کمیته تعیین می شود، بازسازی نمایند.
3ـ1ـ17ـ در طراحی و اجرای ابنیه احداث تاسیسات (نظیر چیلر، کولر و…) بصورت نمایان در منظر شهری ممنوع است و تاسیسات باید با تمهیدات مناسب از معرض دید عمومی حذف شوند در ابنیه موجود به مالکان فرصت داده می شود تا مطابق برنامه ای که از سوی « کمیته» مشخص می شود ظرف مدت 3 سال به اصلاح نما اقدام نمایند.
3ـ1ـ 18ـ از این پس احداث ابنیه ای که به دلیل ارتفاع زیاد و یا درشت دانگی و… حقوق همسایگان را در استفاده از نور، مناظر و مواهب طبیعی سلب نماید ممنوع می باشد. « کمیته» سنجه های مورد نیاز در این خصوص (نظیر حداقل فواصل و ارتفاع بناها در همسایگی واحدها تعیین خواهد نمود).
3ـ1ـ 19ـ استفاده از بامهای سبز در محل هایی که « کمیته» تصویب نماید مجاز خواهدبود.
3ـ2ـ ضوابط مربوط به ساماندهی کالبدی فضاهای شهری
3ـ2ـ1ـ به مالکین ابنیه فرصت داده می شود تا ظرف 5 سال از تاریخ ابلاغ این مصوبه، کلیه کانالهای تاسیساتی نمایان در نماها و در جداره های شهری شامل کولرها (اسپیلت ها) کانالهای کولر، ناودانها، سیمها و کابلهای برق و تلفن، دودکش بخاری، لوله های تاسیساتی (به استثناء لوله های گاز شهری) و نظایر آن به تدریج از نماهای شهری حذف و یا به گونه ای ساماندهی شوند که در نما یا جداره شهری قابل مشاهده نباشد. لوله های گاز شهری نیز بایستی متناسب با رنگ نمای ساختمانها رنگ آمیزی شود.
3ـ2ـ2ـ نصب تابلوهایی که در معابر موجب اختلال در حرکت عابرین شود، مطابق مبحث بیستم مقررات ملی ساختمان ممنوع است.
3ـ2ـ3ـ مکانیابی کابین ها، کیوسکها در معابر پیاده (اعم از تلفن عمومی، روزنامه فروشی، صندوقهای جمع آوری صدقات و…) باید به گونه ای انجام شود که مزاحم حرکت عابرین پیاده نباشد.
3ـ2ـ4ـ به شهرداری ها امکان داده می شود تا مطابق برنامه های 3 ساله نسبت به ساماندهی کابین ها و کیوسک ها و اثاثه شهری موجود اقدام نمایند.
3ـ2ـ 5 ـ ایجاد هرگونه اختلاف سطح (لبه، پله، سکو و…) در مسیر عبور در معابر پیاده ممنوع است و تغییرات سطوح بایستی بوسیله شیب راهه و رمپ انجام شود.
3ـ2ـ6 ـ کفسازی معابر پیاده بایستی به گونه ای انتخاب شود که امکان سُرخوردن عابرین به حداقل کاهش یافته، امکان پاکسازی داشته و از مصالح بوم آورد انتخاب شده باشد.
3ـ2ـ7ـ کفسازی معابر باید با همکاری و مشارکت عمومی مالکین بناهای حاشیه معبر و شهرداری، نگهداری و مرمت شود.
3ـ2ـ 8 ـ اثاثه شهری بکار رفته در فضاهای شهری از نظر فرم، اندازه، رنگ و مصالح بایستی مطابق با طرح اثاثه شهری و متناسب با بافت و احجام معماری اطراف این فضاها طراحی و اجرا شوند.
3ـ2ـ 9ـ حفظ و توسعه فضای سبز شهری باید حتی الامکان با گونه های گیاهی بومی صورت گیرد. « کمیته» گونه های گیاهی بومی را متناسب با ویژگیهای طبیعی، تاریخی و فرهنگی هر شهر مشخص نموده و اعلام می نماید.
3ـ3ـ ضوابط مربوط به ساماندهی زیرساخت های شهری
3ـ3ـ1ـ تعبیه تاسیسات گرمایشی و سرمایشی و کانالهای مورد نیاز در فضاهای داخلی ساختمان الزامی است.
3ـ3ـ2ـ کلیه مسیرها و کانال های تاسیساتی موجود در معابر (پیاده روها و پیاده راهها) باید بوسیله کفسازی مشخص شود. کانال ها باید به گونه ای احداث شوند که دسترسی به آنها برای تعمیر به سهولت فراهم آید.
3ـ3ـ3ـ کمیته موظف است تا زمینه شکل گیری ایجاد کانال مشترک انرژی در معابر را با همکاری شهرداری، وزارت کشور و سازمانها و دستگاههای ذیربط پیگیری نماید.
3ـ4ـ ضوابط مربوط به ساماندهی کارکردی فضاهای شهری
3ـ4ـ1ـ به منظـور استفاده بهینه از فـضاهای شهری و ایجاد سرزندگی در آنها، به شهرداری ها اختیار داده می شود تا با هماهنگی کمیته ها در شهرها و ساکنان مجاور، در معابری که عرض بخشی از پیاده رو آنها بیش از سه متر باشد، در ایام تعطیل و ساعات شبانگاهی به کاربری هائی چون اغذیه فروشی و عرضه کنندگان آبمیوه و نوشیدنی های سرد و گرم اجازه دهند تا بخشی از معبر را با مبلمان مناسب تجهیز و از مراجعین پذیرایی نمایند لکن احداث نرده و یا ایجاد مانع ثابت در مسیر عابرین در آن ممنوع است.
3ـ 5 ـ ضوابط مربوط به نظارت بر اجرای مقررات
3ـ 5 ـ 1ـ تحویل نقشه حجمی ابنیه و راندوی مصالح بکار گرفته شده در طراحی ابنیه جدید و ابنیه مجاور (همسایگی) برای اخذ پروانه ساختمانی به مراکز بررسی و کنترل نقشه و مراجع صدور پروانه ساختمانی از سوی متقاضیان الزامی است. در این نقشه ها ایجاد هماهنگی میان احجام از نظر فرم، جنس و رنگ مصالح، دانه بندی و ریخت در واحدهای همسایگی الزامی است. دستورالعملها و راهنماهای مورد نیاز در این خصوص از سوی کمیته تدوین و ابلاغ خواهدشد.
3ـ 5 ـ 2ـ صدور پایانکار و گواهی عدم خلاف برای ابنیه جدیدالاحداث منوط به اجرای نقشه های ارائه شده جهت اخذ پروانه ساختمانی است. مهندسین ناظر مسئول اجرای دقیق نقشه های مصوب (بویژه نما و حجم) خواهندبود.
4ـ سازمان اجرای مقررات
4ـ1ـ به منظور تدوین ضوابط محلی و تکمیلی و فراهم نمودن شرایط تحقق پذیری این مصوبه، کمیته های بین بخشی تحت عنوان « کمیته ارتقاء کیفی سیما و منظر شهری» ظرف مدت سه ماه پس از ابلاغ این مصوبه در کلیه شهرها به شرح زیر تشکیل خواهدشد. دبیرخانه این کمیته در سازمان مسکن و شهرسازی استان مستقر خواهدبود.
4ـ2ـ کمیته های ارتقاء کیفی سیما و منظر شهری
4ـ2ـ1ـ این کمیته نهادی تخصصی غیربخشی، غیرانتفاعی است (براساس مفاد تبصره بند 3 از ماده 3 آیین نامه نحوه بررسی و تصویب طرحهای توسعه و عمران محلی، ناحیه ای و منطقه ای و ملی و مقررات شهرسازی و معماری کشور مصوب 12/10/1378 هیأت محترم وزیران تشکیل می شود) که به منظور ایجاد هماهنگی میان کلیه سازمانها، نهادها، دستگاهها، شرکتها و مؤسسات ذیربط در امر ارتقاء کیفی سیما و منظر شهری و با عضویت نمایندگان شهرداری، مهندسین مشاور تهیه کننده طرح توسعه شهری، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان، سازمان نظام مهندسی استان، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان، دو نفر از اعضاء هیئت علمی دانشکده های معماری و شهرسازی استان، و سازمان مسکن و شهرسازی استان تشکیل می گردد.
4ـ2ـ2ـ در صورت تشکیل شورای سیما و منظر شهری در استانها این کمیته به عنوان یکی از کمیته های تخصصی شورای مذکور خواهدبود.
4ـ2ـ3ـ کمیته حسب مورد از نمایندگان سازمانها، دستگاهها و نهادهای ذیربط جهت شرکت در جلسات مرتبط دعوت به عمل می آورد.
4ـ2ـ4ـ مدیر (معاون) شهرسازی و معماری سازمان مسکن و شهرسازی استان دبیر کمیته خواهد بود.
4ـ2ـ 5 ـ اعضاء کمیته توسط بالاترین مقام سازمان، نهاد یا دستگاه ذیربط در استان تعیین و احکام آنان توسط رئیس سازمان مسکن و شهرسازی استان صادر و ابلاغ خواهدشد.
4ـ2ـ6 ـ اعضاء کمیته بایستی دارای تخصص معماری، طراحی شهری و یا طراحی منظر باشند.
4ـ2ـ7ـ ارتباط استخدامی نمایندگان با نهادها، سازمانها و دستگاههای ذیربط الزامی نخواهد بود.
4ـ2ـ 8 ـ ضوابط و مقررات تکمیلی درخصوص این مصوبه توسط « کمیته» تهیه و به تصویب کمیسیون ماده 5 استان خواهد رسید.
4ـ2ـ 9ـ وظایف کمیته عبارت است از:
الف ـ ایجاد هماهنگی درخصوص مطالعات، اقدامات اجرایی و عمرانی در سیما و منظر شهری.
ب ـ منطقه بندی شهرها جهت انجام اقدامات بهسازی و ارتقاء کیفی سیما و منظر شهری.
پ ـ بررسی و تأیید طرحهای موردی ساماندهی به سیما و منظر شهری.
ت ـ تعیین مصالح مناسب برای استفاده در نماها و جداره های شهری، کفسازی بستر معابر پیاده راهی و پیاده روها با عنایت به موارد اقلیمی، فرهنگی و سایر ویژگیهای تاریخی و بومی و ایجاد هماهنگی میان مصالح نماها و جداره ها و کفسازی معابر پیاده راهی یا پیاده راهها با اولویت بکارگیری مصالح بومی.
ث ـ تعیین میزان نور مورد نیاز فضاهای شهری (معابر، میادین، پهنه ها و بناهای مهم برحسب لوکس) و نحوه نورپردازی به آنها (به گونه ای که باعث افزایش زمان حضور شهروندان در فضاهای شهری شده و در عین حال مانع از مشاهده ستارگان نشود)
ج ـ تدوین ضوابط و استانداردهای بومی، اندازه ها و فواصل میان مبلمان شهری.
چ ـ تدقیق ضوابط، مقررات و الزامات این مصوبه متناسب با شرایط محلی.
ح ـ تدوین ضوابط و مقررات مناسب جهت نگهداری، بهسازی، مرمت، بازسازی و نوسازی نماها، جداره ها و کفسازی معابر.
خ ـ تدوین ضوابط و مقررات مربوط به جانمایی مبلمان شهری در فضاهای شهری متناسب مقتضیات محلی و بومی.
د ـ تدوین ضوابط، مقررات و دستوارالعملهای مورد نیاز درخصوص نحوه مکانیابی، نحوه استقرار، جنس، رنگ، فرم تابلوهای شهری و محلی.
ذ ـ اولویت بندی فضاهای شهری جهت انجام مطالعه، طراحی و اقدامات بهسازی سیما و منظر شهری.
4ـ2ـ10ـ هرگاه براساس تصمیمات و مصوبات این کمیته ضوابط و مقررات ساختمانی مندرج در طرحهای توسعه شهری دچار تغییراتی شود این تغییرات بایستی به تصویب کمیسیون ماده 5 استان برسد.
4ـ2ـ11ـ نحوه مدیریت و تشکیل جلسات و تصمیم گیری ها براساس آئین نامه داخلی کمیته ها انجام خواهدشد.
5 ـ بازنگری در ضوابط در صورت تشخیص کمیته و نیاز به این مصوبه هر 5 سال یکبار مورد تجدیدنظر، تکمیل و اصلاح قرار خواهدگرفت.
معاون وزیر و دبیر شورایعالی شهرسازی و معماری ایران ـ امیر فرجامی