ریزگردها از مناطق خوش آب و هوا نمی هراسند

نویسنده: مریم ساحلی انزلی -خبرنگارهمشهری

رسیدن ریزگرد‌ها به انزلی، خبری تامل‌برانگیز بود؛ خبری که دهم اردیبهشت انتشار یافت. آب و هوای دلپذیر بندرانزلی از جمله ویژگی‌های این شهر ساحلی است و از دیر باز زبانزد همگان بوده است.‌گاه این گونه تصور می‌شود که مناطق خوش آب و هوایی چون استان گیلان از هجوم ریزگرد‌ها در امان هستند اما زمان آن رسیده که باور کنیم با ادامه بی‌مبالاتی‌های انسان نسبت به محیط‌زیست، ما نیز در امان نخواهیم بود.

رئیس مرکز پژوهش‌های زمین‌شناسی روز دهم اردیبهشت با اشاره به پیش بینی‌های انجام شده از سوی «راضیه لک» عضو هیات علمی پژوهشکده علوم زمین، اظهار کرد: این پدیده اکنون در شمال غربی کشور به صورت حاد‌تر وجود دارد و طبق پیش‌بینی، نوار شمالی کشور را فرا خواهد گرفت. «پانته‌آ گیاهچی» همچنین افزود: منبع این ریزگرد‌ها اردن و عراق اعلام شده است.
پدیده ریزگرد‌ها درانزلی به حد هشدار نرسید
در این رابطه رئیس اداره حفاظت از محیط‌زیست انزلی در گفت‌و‌گو با همشهری یادآور شد: پدیده ریزگرد‌ها در انزلی به حد هشدار نرسید و از آنجا که مقیاسش به اندازه‌ای بزرگ نبود که به صورت علمی رصد شود، علت‌یابی در این مورد انجام نشده است.
«اکبر میغی» با اشاره به وجود دستگاه سنجش آلودگی هوا در رشت افزود: در رشت نیز از سوی همکاران، خبری مبتنی بر وجود ریزگرد‌ها اعلام نشده است.
وی یادآور شد: عوامل گوناگونی نظیر خشک شدن تالاب‌ها و رودخانه‌ها و تخریب و تحلیل منابع طبیعی تثبیت شده در ایجاد این پدیده موثر است اما در انزلی با هیچ رویدادی که سبب بروز این مسأله شود مواجه نبوده‌ایم. کاهش سطح آب تالاب انزلی به حدی نیست که منجر به بروز این پدیده شود. در صورت تکرار پدیده ریزگرد‌ها در انزلی، این مسأله قطعا مورد بررسی قرار می‌گیرد.
گیلان هم از رسیدن ریزگرد‌ها مصون نیست
یک فعال محیط زیست هم در گفت‌وگو با همشهری اظهار کرد: ساده‌انگاری است که فکر کنیم چون مالچ‌پاشی در صحرایی عربی انجام نشده، ریزگرد‌ها تا این حد گسترش پیدا کرده‌اند. این شاید یکی از دلایل باشد اما همه آن نیست متاسفانه ما در مواجهه با اتفاقات ابتدا اهمیت نمی‌دهیم و بعد وارد مرحله انکار می‌شویم؛ وقتی عینیت بحران اجازه انکار نداد شروع به فر‌افکنی می‌کنیم. تازه همه این مراحل را موضعی می‌دانیم یعنی من که در گیلان هستم، می‌گویم:‌ ای بابا، ریزگرد که به گیلان نمی‌رسد! وقتی تهران، آذربایجان و استان‌هایی که در خبر‌ها می‌خوانیم دچار این معضل هستند چگونه فکر می‌کنیم که در گیلان مصونیم؟!
 «لیلا مسروری» افزود: وقتی به هر بهانه درخت قطع می‌کنیم، وقتی رودخانه‌های کوچک اما مهم محلی و حتی مسیل‌های شهری خشک می‌شوند، واقعا انتظار داریم چه چیز سد راه غبار باشد؟ در گیلان چون به هوای ابری و حتی در برخی شهر‌ها به مه‌گرفتگی عادت داریم، ‌گاه ممکن است وجود غبار را با ابری و مه‌آلود بودن  یا آنچه هوا‌شناسی غبار محلی می‌خواند، اشتباه بگیریم درحالی‌که سنگین شدن هوای تنفسی و تاثیر آن بر دید افقی کاملا وجود ریزگرد را از سایر پدیده‌ها تفکیک می‌کند.
اشتباه در توسعه شهری
دبیر کمیسیون محیط‌زیست انجمن طرفداران توسعه انزلی یادآور شد: شاید شرایط طبیعی اقلیمی و زمین‌شناختی انزلی را در منطقه‌ای با هوای مطبوع ساحلی، قرار داده باشد اما متاسفانه ما در مسیر توسعه شهری مثل سایر نقاط کشور اشتباهات فاحش و پرشماری کرده‌ایم و مانند فوتبالیست‌های نابلد خود را در تله آفساید انداخته‌ایم.
وی افزود: ما نگرش جزمی عمرانی داریم؛ حال اینکه سالیان دراز است که در شهرسازی، معماران ورود می‌کنند نه فقط مهندسان عمران. حتی در دوره‌های اخیر طراحان منظر وارد عمل شده‌اند که دانسته‌های عمران، معماری، دانش اکولوژی یا بوم‌شناسی را تلفیق می‌کنند. مسروری اضافه کرد: شاید امروز این شیوه از غرب آمده باشد، غربی که از الگو‌های کهن ساخت و ساز ما الگو گرفته که روزگاری در جایی «بادگیر» می‌ساختیم و در استانی دیگر «بازشو». حتی تفاوت باغ‌های ایرانی در استان‌های مختلف نیز از همین ناشی می‌شد. پس اگر می‌خواهیم به طور ریشه‌ای با معضلاتی از قبیل ریزگرد‌ها مقابله کنیم باید محیط‌زیست شهری را  با توجه به فرهنگ بومی غنا ببخشیم.
مسروری در پایان تصریح کرد: این نکته را جدی بگیریم که اگر همچنان بر ساختمان‌سازی‌ و پافشاری در بلند‌مرتبه‌سازی به بهانه کمبود زمین و امثال آن اصرار داشته باشیم و نقاط تهویه هوای شهر را کور کنیم، بی‌شک با توجه به کمی وسعت و تراکم بالای جمعیت آسیبی کمتر از تهران و سایر کلانشهر‌ها نخواهیم داشت.
وجود ریزگرد‌ها منتفی است
با این وجود مدیرکل هوا‌شناسی گیلان نظری دیگر دارد و وجود ریزگرد‌ها را انکار می‌کند. وی در گفت‌و‌گو با همشهری اظهار کرد: با توجه به آمار و اطلاعات ایستگاه هوا‌شناسی بندرانزلی، وجود ریزگرد‌ها در لایه‌های نزدیک سطح زمین کاملا منتفی است و هیچ یک از کمیت‌های هوا‌شناسی نظیر دید افقی و نوع پدیده، نشان از وقوع گرد و غبار نداشته و فقط  برای صبح، پدیده مه گزارش شده است.  «بهمن کمانگر» افزود: تصاویر ماهواره‌ای نیز موید این نکته است که در بعضی نقاط در مرکز ایران گرد و غبار به صورت ضعیف وجود داشته است. همچنین احتمال اینکه در سطوح فوقانی جو گرد و غبار به‌صورت محدود به منطقه منتقل شده باشد وجود دارد که در صورت وقوع بارندگی در چنین شرایطی، باران همراه با گرد و غبار (باران گل آلود) است.
وی یادآور شد: امکان نفوذ ذرات گرد و غبار به استان گیلان وجود دارد. اما این نفوذ نیازمند وقوع شرایط خاص جوی است که متناسب با شرایط به وجود آمده توصیه‌های لازم به مردم، مسئولان و دستگاه‌های اجرایی مرتبط در‌خصوص مسائل ایمنی و بهداشتی و نیز کنترل شرایط ارائه خواهد شد