روز بین المللی پرندگان مهاجر در بندرانزلی
گزارش برنامه روز بین المللی پرندگان مهاجردر بندرانزلی،20 اردیبهشت 96
روزجهانی پرندگان مهاجر رویدادی بین المللی است که درآن براهمیت وجود پرندگان مهاجر برای حفظ تعادل زمین، اکوسیستم و انسان تاکید شده است.
در حال حاضر بالغ بر 192 گونه از پرندگان با خطر انقراض دست و پنجه نرم می کنند.
به منظور افزایش توجه جهانی به موضوع اهمیت پرندگان مهاجر، از سال 2006 میلادی توافقنامه پرندگان مهاجر آبی آفریقا-اوراسیا (AEWA) اقدام به نامگذاری و برگزاری روز جهانی پرندگان مهاجر نموده است. در هر سال شعار روز جهانی پرندگان مهاجر بر روی هدف و عنوان بخصوصی متمرکز می گردد، به عنوان مثال شعار روز جهانی پرندگان مهاجر در سال 2006 عبارت بود از، پرندگان مهاجر هم اکنون به کمک ما نیازمندند.
شعار حفاظتی سال 2017 برای بزرگداشت روز جهانی پرندگان مهاجر "توقفگاه های بین راهی: کمک به پرندگان مهاجر در طول مسیر" است. دلیل انتخاب چنین شعاری برای این روز اتفاقاتی است که در طول سال های گذشته برای توقفگاه های پرندگان که عموما دریاچه ها و تالاب ها هستند افتاده است. این شعار سعی دارد تا توجه جهانی را به اهمیت این توقفگاه ها برای گونه های نایابی جلب کند که وجود این ایستگاه ها برایشان حکم مرگ و زندگی دارد.
در سال 2006 سازمان ملل متحد دومین آخر هفته مال می را به عنوان روز جهانی پرندگان مهاجر نام گذاری کرد. انتخاب این رویداد در اصل تلاشی در جهت تقویت توافقنامه سازمان ملل برای محافظت از مهاجران آبزی آفریقایی-اوراسیایی است. بزرگداشت این روز هر ساله در 118 کشور جهان برگزار می شود. به همین منظور نیز سازمان ملل هر ساله شعاری برای جلب توجه نسبت به شرایط بحرانی زیست بومی این پرندگان انتخاب می کند.
کوچ یا مهاجرت پرندگان، به سفرهای منظم فصلی می گویند که بسیاری از پرندگان انجام می دهند. سفر پرندگان ممکن است در پاسخ به تغییرات آب و هوا، دسترسی به مواد غذایی و یا زیستگاه می باشد. گاه برخی از این سفرها را "مهاجرت واقعی" نمی نامند زیرا نامنظم بوده و یا یک طرفه هستند(مانند دور شدن پرندگان جوان از زیستگاه خود و پراکندگی). ویژگی مهاجرت، نظم فصلی سالانه آن است. در مقابل، بعضی از پرندگان کاملا غیرکوچنده (غیرمهاجر) هستند.
پرندگان مهاجر در ایران:
535 گونه پرنده ای که در ایران دیده می شود، حدود یک سوم از پرندگا دنیا را تشکیل می دهند. افزون بر این براساس آمارهای بین المللی می توان گفت 12/4 درصد از کل پرندگان دنیا یعنی بیشتر از 192 گونه پرنده اکنون با خطر انقراض دست و پنجه نرم می کنند. بخش بزرگی از پرندگانی که در ایران وجود دارند مهاجر هستند، این پرندگان به چند گروه تقسیم می شوند و در ایران زاد و ولد می کنند، گروه دیگر پرندگان مهاجر زمستانه هستند و گروه دیگر را پرندگانی تشکیل می دهند که بهار و تابستان به کشورمان سفر می کنند، البته گروه دیگری نیز مهاجر عبوری هستند و برای حدود چند هفته مهمان تالاب های کشورمان می شوند.
عمده پرندگان مهاجر کشور گروهی هستند که پاییز و زمستان گذران هستند و از سیبری غربی و اروپای غربی به ایران مهاجرت کرده و بیشتر در استان های شمالی کشور دیده می شوند. حدود 65 درصد از پرندگان مهاجر را قو، غاز، اردک، آبچلیک و کاکایی ها تشکیل می دهند.
پرنده هایی مانند طاووس، فلامینگو، اردک سرسبز، اردک سرسفید و غاز بور در همه فصول در کشورمان دیده می شود، اما گونه هایی نظیر خوتکا، قوی گنگ و غاز و پلیکان خاکستری زمستان ها در ایران دیده می شوند. گونه های دیگری نیز مانند سلیم طوقی کوچک، حواصیل ارغوانی و زرد و گلاریول بال سرخ در بهار و تابستان قابل رویت هستند. افزون بر این پرنده ای مانند آبچلیک نیز جزء گونه های مهاجر عبوری به حساب می آید.
توصیه های برای حفاظت از پرندگان و زیست گاه های آنها:
- ممانعت از شکار پرندگان
- حفاظت از مناطق و ممانعت از تخریب زیستگاه آنان
- مدنظر قرار دادن راهکارهای اجرایی توسعه پایدار جهت کاهش اثرات سوء بر زیستگاه های پرندگان
- لزوم اجرای طرح های ارزیابی زیست محیطی در مناطق مهم تجمع پرندگان و یا مسیرهای اصلی پروازشان
- ساخت برج های کوتاه تر
- کاهش فرکانس چراغ های چشک زن اطراف برج ها
- حذف چراغ های غیرضروری
- عدم استفاده از شیشه های رفلکس
- ساخت سازه های جدید خارج از مسیر مهاجرت و محل تجمع پرندگان خصوصا گونه های در معرض خطر و پرندگان شکاری ...
برگزاری روز جهانی پرندگان مهاجر به منظور ترغیب مردم به مشارکت فعال در حفاظت از پرندگان مهاجر می باشد. سایر اهدافی که از برگزاری مراسم در این روز می توان انتظار داشت این است که مسئولان کشورها، سازمان های مردم نهاد، باشگاه ها، دانشگاه ها، مدارس و ... در سراسر دنیا فعالیت ها و برنامه هایی را طراحی و اجرا کنند تا ضمن افزایش آگاهی عمومی، به حفاظت از این پرندگان و زیستگاه آنان کمک شود.
فعالیت های روز جهانی پرندگان مهاجر در سراسر دنیا بسیار متنوع و گسترده بوده و در کشور ما نیز با برنامه ریزی هدفمند می تواند بصورت ابتکاری انجام گیرد. پاره ای از این اقدامات به شرح زیر می باشند:
-برگزاری جشنواره های متنوع مرتبط با پرندگان
-استفاده از رسانه های گروهی(رادیو، تلویزیون و...) جهت اطلاع رسانی و آموزش عموم مردم
-فعالیت های آموزشی: سمینار، کارگاه، تکثیر و توزیع بروشور و جزوات آموزشی
-اجرای فعالیت های پرنده بینی در مناطق مناسب
-برگزاری مسابقات نقاشی، مقاله نویسی و...
به همین مناسبت، اداره حفاظت محیط زیست شهرستان با همراهی و همکاری سمن مردم نهاد "انجمن طرفداران توسعه بندرانزلی" و جمعی از فعالان محیط زیست اقدام به برگزاری برنامه ای در تالاب بین المللی بندرانزلی نمود.
این برنامه با بالغ بر سی شرکت کننده در تاریخ 24 اردیبهشت ماه 96 راس ساعت 9:30 صبح برگزار گردید.
ابتدا درایستگاه قلم گوده، جناب مهندس هادی پور، رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان در ارتباط با روز جهانی پرندگان مهاجر، انواع پرندگان مهاجر، توقفگاه ها، دلایل حفاظت از توقفگاه ها و تالاب بین المللی بندرانزلی و... سخنرانی نمودند که با پرسش و پاسخ فعالان محیط زیست همراه بود. در ادامه حاضران با قایق به حاشیه تالاب، رودخانه نوخاله (پسیخان) حرکت کرده و بعد از رسیدن به منطقه ای مشخص، پاکسازی را انجام دادند که در حدود 500 کیلوگرم زباله از سطح منطقه جمع آوری گردید ودرانتها با میهمانان عکس هایی به یادبود از این مراسم گرفته شد.
محمدامین معصومی: مسئول کمیسیون محیط زیست انجمن طرفداران توسعه بندرانزلی
